Overgang van onderneming en tóch ontslag: het hof verduidelijkt toepassing van eto-redenen

Geschreven door: mr. Lisa van Roekel

Economische, technische of organisatorische redenen, ofwel: eto-redenen, kunnen aanleiding zijn voor aanpassing van het personeelsbestand na een overgang van onderneming. Maar hoe zit het dan met het opzegverbod wegens overgang van onderneming? Op 21 oktober 2024 heeft het hof Arnhem-Leeuwarden een belangrijke uitspraak gedaan over ontslag na een overgang van onderneming. Het hof verduidelijkt de eisen die in zo’n geval voor de verkrijger (ofwel: werkgever) gelden en verduidelijkt daarmee ook de toepassing van deze zogenoemde eto-redenen. In de rechtspraak komen de eto-redenen zelden aan bod, wat dit een interessante uitspraak maakt.

Wat speelt er in deze zaak?

De werknemer in kwestie heeft een functie als personeelsmedewerker voor 8 uur per week. Vóór de overgang van onderneming fungeert zij als assistent van de overdragende organisatie, een franchisenemer met een supermarkt conform de Jumbo-formule. Zij is de enige in deze functie, waarvoor geen beschrijving is vastgelegd. 

De verkrijgende organisatie, eveneens een franchisenemer die Jumbo-supermarkten exploiteert, stelt na de overgang dat zij deze functie binnen haar organisatie niet kent en daarom geen werkzaamheden voorhanden heeft die bij deze functie passen. Om die reden laat de verkrijger de functie als overbodig vervallen. De verkrijger, die logischerwijs werkgever van deze werknemer geworden is, dient vervolgens een ontslagaanvraag in bij UWV. Na afwijzing daarvan wendt de verkrijger zich tot de kantonrechter. De verkrijger verzoekt om ontbinding van de arbeidsovereenkomst op de a-grond, ofwel vanwege bedrijfseconomische redenen (artikel 7:669 lid 1 onder a Burgerlijk Wetboek). De kantonrechter ontbindt de arbeidsovereenkomst op voornoemde grond en veroordeelt de werkgever tot betaling van de transitievergoeding. 

De werknemer stelt dat het ontslag onrechtmatig is, omdat het direct verband houdt met de eerdere bedrijfsovername. Zij stapt naar het hof en stelt dat er geen sprake is van een voldragen a-grond en wil onder meer herstel van de arbeidsovereenkomst.

De centrale vraag in deze zaak is: kunnen de eto-redenen het ontslag van deze werknemer rechtvaardigen of zijn deze in strijd met het opzegverbod wegens overgang van onderneming?

Eto-redenen in relatie tot het opzegverbod

Het opzegverbod wegens overgang van onderneming staat in artikel 7:670 lid 8 Burgerlijk Wetboek. Dit opzegverbod heeft betrekking op een overgang van onderneming in de zin van artikel 7:662 Burgerlijk Wetboek en vindt haar oorsprong in de Europese Richtlijn 2001/23. Een ontslag wegens economische, technische of organisatorische redenen (ofwel: eto-redenen), die wijzigingen meebrengen voor de werkgelegenheid binnen de organisatie, is in beginsel mogelijk. Dit volgt uit de reguliere ontslagbepalingen in het Burgerlijk Wetboek. In het opzegverbod van artikel 7:670 lid 8 Burgerlijk Wetboek staat dit niet met zoveel woorden. Het gevolg daarvan is dat de reikwijdte van het opzegverbod niet geheel duidelijk is. Ook bestaat er maar een beperkt aantal uitspraken over.

Duidelijk is wel dat werknemers alleen beschermd worden tegen een ontslag dat uitsluitend is gebaseerd op de overgang van de onderneming waarvoor zij werkzaam zijn. Het opzegverbod is bovendien niet van toepassing in geval van faillissement (artikel 7:666 lid 1 Burgerlijk Wetboek), maar geldt wel tijdens de proeftijd (artikel 7:670a lid 2 Burgerlijk Wetboek).

Het oordeel van het hof

Het hof sluit aan bij het oordeel van de kantonrechter en stelt vast dat de verkrijger voldoende heeft aangetoond dat het ontslag gerechtvaardigd is. Daaraan is voldaan op basis van de volgende economische en organisatorische reden. De verkrijger heeft toegelicht dat en waarom er geen behoefte bestaat aan de unieke functie van de werknemer binnen de organisatie. In dat kader had de werkgever aangevoerd dat het verval van de functie noodzakelijk was wegens bedrijfseconomische redenen voor een doelmatiger bedrijfsvoering. Het hof volgt deze stelling. De conclusie van het hof is dan ook dat het ontslag gerechtvaardigd is, vanwege voornoemde eto-reden. Het opzegverbod (uitsluitend) wegens de overgang van onderneming staat er niet aan in de weg om vanwege eto-redenen te besluiten tot aanpassing van het personeelsbestand. Daarbij gelden uiteraard wel de reguliere voorwaarden voor een ontslag.

Waarom is deze uitspraak belangrijk?

Deze uitspraak zorgt voor meer duidelijkheid over ontslag na een overgang van onderneming en daarmee de verhouding tussen eto-redenen en het ontslagverbod van artikel 7:670 lid 8 Burgerlijk Wetboek. Aangezien de rechtspraak over eto-redenen schaars is, betreft dit een welkome aanvulling op de uitspraken die tot nu toe zijn gedaan in dit kader.  

Eto-redenen kunnen dus bestaan uit het feit dat bepaalde werkzaamheden al zijn vervuld binnen de organisatie van de verkrijger, dan wel uit een gebrek aan deze werkzaamheden binnen de verkrijgende organisatie. Als gevolg daarvan is van het opzegverbod in deze casus geen sprake. Het hof heeft daarnaast - zoals verplicht is - de benodigde aandacht besteed aan de herplaatsingsmogelijkheden. Kortom: eto-redenen kunnen het opzegverbod buiten spel zetten. De verkrijgende werkgever moet deze eto-redenen wel toereikend kunnen onderbouwen. 

Tips voor de praktijk

• Win juridisch advies in over een overgang van onderneming, zodat je als (verkrijgende) werkgever volledig op de hoogte bent van de rechten en plichten ten aanzien van de eigen en de te verkrijgen werknemers;
• Zorg voor een toereikende onderbouwing van eto-redenen om te voorkomen dat de rechter in geval van een procedure toepassing geeft aan het opzegverbod uit artikel 7:670 lid 8 Burgerlijk Wetboek.

Advies nodig of vragen hierover?

Heeft u vragen over reorganisatie of ontslag na een overgang van onderneming of heeft u andere arbeidsrechtelijke vragen? Neem gerust contact op met Vijverberg Advocaten.