Omgevingsrecht

Activiteiten van burgers, bedrijven en overheden kunnen invloed hebben op de fysieke leefomgeving. De fysieke leefomgeving omvat onder meer bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed en werelderfgoed. Het omgevingsrecht regelt de ordening en de bescherming van de fysieke leefomgeving en stelt grenzen aan de activiteiten die daarop invloed hebben. Alles wat hoort bij de fysieke leefomgeving, valt onder het omgevingsrecht.

Een belangrijk kenmerk van het omgevingsrecht is dat het verschillende disciplines met elkaar verbindt. Daarom zijn binnen het omgevingsrecht veel uiteenlopende deelonderwerpen te onderscheiden, zoals ruimtelijke ordening, milieu, bouw, geluid, externe veiligheid, water, afvalstoffen, natuur en meer. 

Omgevingswet 

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Tot 1 januari 2024 was het omgevingsrecht verbrokkeld en verdeeld over tientallen aparte wetten. Hoewel niet alle deelgebieden volledig in de Omgevingswet zijn verankerd, geldt dat wel voor de meeste. De Omgevingswet bevat bovendien minder regels dan voorheen en biedt overheden de mogelijkheid om meer ruimte te creëren voor initiatieven in de fysieke leefomgeving.

De Omgevingswet bevat in ieder geval regels over de volgende onderwerpen: zorgplichten, taken en bevoegdheden van overheidsinstanties, omgevingswaarden, instructie(regel)s, omgevingsvisies, omgevingsprogramma’s, omgevingsplannen, omgevingsverordeningen, waterschapsverordeningen, rijksregels, omgevingsvergunningen, projectbesluiten, gedoogplichten, nadeelcompensatie, financiële gevolgen, voorkeursrechten, onteigening, landinrichting, kavelruil, kostenverhaal, procedures, milieueffectrapportages, handhaving, toezicht en strafbaarstelling, digitalisering, experimenten, publieksparticipatie en overgangsrecht.

De regels van de Omgevingswet zijn verder uitgewerkt in het Omgevingsbesluit, het Besluit kwaliteit leefomgeving en de Omgevingsregeling. Daarnaast worden regels gesteld ten aanzien van activiteiten in het Besluit activiteiten leefomgeving en het Besluit bouwwerken leefomgeving. 

Andere omgevingsrechtelijke wetgeving

Onderwerpen die (nog) niet (volledig) in de Omgevingswet geregeld zijn, zijn bijvoorbeeld afvalstoffen, kernenergie, meststoffen, leegstand en warmte. Deze onderwerpen gelden, voor zover zij uitputtend zijn geregeld bij of krachtens een andere wet, als lex specialis ten opzichte van de Omgevingswet, tenzij uit de bepalingen van die speciale wet anders blijkt. 

Vraagstukken omgevingsrecht

Vraagstukken die in het omgevingsrecht kunnen spelen:

• Wat verstaat de Omgevingswet onder gevolgen voor de fysieke leefomgeving?
• Waar staan de regels die activiteiten reguleren?
• Wat wordt verstaan onder een milieubelastende activiteit?
• Geldt voor milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten een specifieke zorgplicht?
• Is het mogelijk maatwerkregels en maatwerkvoorschriften te stellen ten aanzien van milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten?
• Is het mogelijk maatwerkregels en maatwerkvoorschriften te stellen ten aanzien van bouwactiviteiten?
• Kunnen decentrale regels bepalingen bevatten over bouwactiviteiten?
• Wat zijn de beoordelingsregels voor een aanvraag om een omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit?
• Hoe verhoudt de algemene zorgplicht zich tot specifieke regels?
• Kan een specifieke zorgplicht ook decentraal worden vastgesteld?
• Wat is het verschil tussen een meldplicht en een informatieplicht in een omgevingsplan, waterschapsverordening, omgevingsverordening en in rijksregels?
• Wie bepaalt de reikwijdte van de aanvraag om een omgevingsvergunning?
• Hoe moet het bevoegd gezag beslissen op een aanvraag om een omgevingsvergunning voor meer dan een activiteit (meervoudige aanvraag), als er voor een deel van die activiteiten een weigeringsgrond is en voor de overige activiteiten niet?
• Kan een omgevingsvergunning onder voorschriften worden verleend?
• Is de aanvrager verplicht aan participatie te doen?
• In welke gevallen moet het bevoegd gezag bij de voorbereiding van een omgevingsplan een plan-milieueffectrapport maken?
• Welke rechtsgevolgen heeft een omgevingswaarde?
• Wat is de verhouding tussen instructies en instructieregels?
• In welke gevallen is een projectbesluit verplicht?
• Welke schade komt voor vergoeding (nadeelcompensatie) in aanmerking?
• Wat zijn de bevoegdheden van toezichthouders?
• Is er sprake van een overtreding en wie is overtreder?
• Kan er bij handhaving een bestuurlijke boete worden opgelegd?
• In welke gevallen kan als sanctie een omgevingsvergunning worden ingetrokken?
• Welk recht is van toepassing op een concreet geval?

Advies en hulp omgevingsrecht

Om in de regelgeving je weg te vinden is, ook met de Omgevingswet, een kunst apart. In de fysieke leefomgeving zijn belangen bovendien vaak tegenstrijdig en is snel sprake van meerdere betrokken partijen. De wens van de één leidt gemakkelijk tot een bezwaar van de ander. Of het nu gaat om het begeleiden van gebiedsontwikkeling, het (vooraf) toetsen van omgevingsplannen en -vergunningen, het sluiten van intentie- en samenwerkingsovereenkomsten, nadeelcompensatie, handhaving en het voeren en begeleiden van (spoed)procedures: Vijverberg is u graag van dienst en beschikt over ervaren advocaten en adviseurs met diepgaande kennis van het omgevingsrecht.

Horen wat wij voor u kunnen betekenen? Bel (079 - 3631919) ons of stuur een e-mail.