Een werknemer maakt aanspraak op betaling van het salaris met als tegenprestatie dat de werknemer zijn arbeid verricht. Wordt de arbeid niet verricht, dan geldt de basisregel ‘geen arbeid geen loon’. Ook bij ambtenaren geldt deze basisregel.
Is een werknemer ziek en kan om die reden geen arbeid worden verricht, dan wordt het loon tijdens ziekte toch doorbetaald. Dat is een wettelijk recht van de werknemer. Daar tegenover staat de verplichting dat de werkgever de gelegenheid krijgt om vast te stellen dat daadwerkelijk sprake is van ziekte.
Niet naleven poortwachtersverplichtingen en verzuimregels
Tijdens ziekte moet de werknemer de werkgever in staat stellen om te beoordelen of, en in welke mate, sprake is van ziekte en moeten de ‘Poortwachtersverplichtingen’ worden nageleefd. De Poortwachtersverplichtingen gedurende de eerste twee ziektejaren houden in dat de werknemer moet meewerken aan het opstellen, evalueren en bijstellen van het Plan van aanpak. De verzuimregels geven aanwijzingen aan welke verplichtingen de werknemer zich tijdens ziekte moet houden. Komt de werknemer deze verplichtingen niet na, dan mag de werkgever loonbetaling staken of opschorten.
De sancties, het staken of het opschorten van loonbetaling, zullen in de praktijk niet direct na de ziekmelding aan de orde zijn, maar bijvoorbeeld pas wanneer de werknemer ook na geschiktverklaring door de Arbo-arts volhoudt ziek te zijn en niet op zijn werk verschijnt, of wanneer de werknemer na voorafgaande waarschuwing zich niet aan zijn verplichtingen houdt. Het is van belang dat de werkgever de werknemer tijdig informeert over het staken of opschorten van de loonbetaling.
Staken van de loonbetaling
Op grond van artikel 7:629 lid 3 BW heeft de werknemer geen recht op loondoorbetaling tijdens ziekte indien:
- de ziekte opzettelijk is veroorzaakt;
- bij de aanstellingskeuring valse informatie is verstrekt;
- de genezing opzettelijk wordt belemmerd of vertraagd;
- hij weigert zijn medewerking te verlenen aan het opstellen, evalueren en bijstellen van een plan van aanpak;
- hij weigert passende arbeid te verrichten, indien hij daartoe in staat is en daartoe in de gelegenheid wordt gesteld;
- hij weigert gevolg te geven aan door de werkgever of door de werkgever aangewezen deskundige redelijke voorschriften te volgen;
- hij weigert mee te werken aan het opstellen van het plan van aanpak;
- de WIA-uitkering niet of te laat wordt aangevraagd.
Voldoet de werknemer niet aan deze verplichtingen, dan kan de werkgever als sanctie besluiten om geen loon te betalen. Het loon wordt niet met terugwerkende kracht uitbetaald als de werknemer alsnog aan de verplichting voldoet.
Blijft de werknemer herhaaldelijk in verzuim om zijn verplichtingen na te komen, dan kan dit ook leiden tot ontslag.
Opschorting van de loonbetaling
Indien de werknemer weigert zich te gedragen naar de regels die in het ziekteprotocol (controlevoorschriften) van de werkgever zijn opgenomen kan de loonbetaling worden opgeschort. Deze verplichtingen zijn vaak opgenomen in een door de werkgever vast te stellen verzuimprotocol. Voldoet de werknemer alsnog aan zijn verplichtingen, dan wordt het loon met terugwerkende kracht nabetaald (artikel 7:629, lid 6 BW).
Besluit de werkgever het loon te staken of op te schorten, dan komt het gehele loon te vervallen, dus ook over het deel van de werktijd waarvan vaststaat dat de werknemer wél arbeidsongeschikt is.
Hoe zit het bij ambtenaren?
De rechtspositie bij ambtenaren die op basis van een aanstelling (niet arbeidsovereenkomst) werkzaam zijn bij de overheid wordt bepaald door het rechtspositiereglement dat voor die specifieke sector van toepassing is, bijvoorbeeld voor de politie, defensie, brandweer, etc. De rechtspositieregeling geeft aan in welke gevallen het loon kan worden stopgezet als de ambtenaar zich niet aan de verzuimregels houdt. De meeste rechtspositieregelingen geven aan dat de loonbetaling kan worden gestaakt als de ambtenaar weigert:
- gevolg te geven aan door de werkgever of door de werkgever aangewezen deskundige redelijke voorschriften te volgen;
- zijn medewerking te verlenen aan het opstellen, evalueren en bijstellen van een plan van aanpak;
- zich te gedragen naar de regels die in het ziekteprotocol of het verzuimprotocol van de werkgever zijn opgenomen;
- passende arbeid te verrichten, indien hij daartoe in staat is en daartoe in de gelegenheid wordt gesteld.
Dit is geen limitatieve opsomming, de rechtspositieregeling die van toepassing is geeft de volledige opsomming.
In de meeste rechtspositieregelingen is geregeld dat de werkgever niet verplicht is om het salaris met terugwerkende kracht na te betalen als de ambtenaar alsnog aan zijn verplichtingen voldoet. Is de maatregel op juiste gronden opgelegd, dan is de ambtenaar zijn aanspraak op salaris kwijt.
De overheidswerkgever is verplicht om bij het besluit tot het opleggen van een loonsanctie zorgvuldig te werk te gaan. Dit betekent dat de ambtenaar gewaarschuwd moet zijn dat zijn dat een ingrijpende maatregel als een loonsanctie kan worden opgelegd.
Ontslag bij niet naleven verzuimregels
Een weigerachtige houding van de medewerker ten aanzien van zijn re-integratie kan in sommige gevallen een grond opleveren voor ontslag. Een voorwaarde is dan echter wel dat eerst geprobeerd is om de werknemer door het staken van de loonbetaling te motiveren om zich aan de verzuimregels te houden. Als een werknemer ook na waarschuwingen dat zijn gedrag tot ontslag kan leiden en het staken van de loonbetaling zich niet aan de verzuimregels houdt, kan een ontslagbesluit stand houden. Dat geldt zowel voor werknemers op arbeidsovereenkomst als voor ambtenaren die een eenzijdige aanstelling hebben.
Specifiek voor ambtenaren die werken op basis van een aanstelling geldt dat als de ambtenaar zonder goede reden geen aanvraag op grond van de Wia indient, de claimbeoordeling voor de Wia niet kan plaatsvinden en de werkgever het resultaat van deze claimbeoordeling niet bij het ontslagbesluit kan betrekken.
Als dit de reden is dat geen ontslag kan plaatsvinden, mag de werkgever de werknemer ontslag verlenen op grond van een speciaal voor dit doel opgenomen bepaling in de rechtspositieregeling.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Het opleggen van sancties tijdens ziekte is een krachtig middel, dat vanwege de verregaande gevolgen voor de werknemer zorgvuldig moet worden toegepast. Vijverberg Advocaten & Adviseurs is ervaren in het op juiste wijze waarderen van de feiten en het toepassen van de regelgeving. Onze advocaten en adviseurs zijn u graag van dienst.