Een ambtenaar werkt 21 uur per week achter een beeldscherm. Na klachten aan nek en schouders, armen en handen wordt door een neuroloog de diagnose repetitive strain injury (RSI) gesteld. Na achttien maanden ziekte brengt de werkgever de bezoldiging van de ambtenaar terug naar 80%. De ambtenaar is het hier niet mee eens en stelt dat sprake is van een beroepsziekte.
Wat is een beroepsziekte?
Alle rechtspositieregelingen kennen specifieke bepalingen voor ambtenaren die ziek zijn geworden als gevolg van het werk. Als sprake is van een zogenaamde beroepsziekte komt de ambtenaar in aanmerking voor bijvoorbeeld de vergoeding van bepaalde medische kosten en doorbetaling van de volle bezoldiging na een aantal maanden ziekte.
In de meeste rechtspositieregelingen wordt het begrip beroepsziekte gehanteerd. Sommige regelingen kennen in plaats van dit begrip de omschrijving: ‘arbeidsongeschiktheid in en door de dienst’ .
Van een beroepsziekte (of arbeidsongeschiktheid in en door de dienst) is sprake als de ziekte:
- in overwegende mate haar oorzaak vindt in de aard van de aan de ambtenaar opgedragen werkzaamheden, of in de bijzondere omstandigheden, waaronder deze moesten worden verricht; en
- niet aan zijn schuld of onvoorzichtigheid is te wijten.
Deze definitie brengt mee dat als vaststaat dat de ambtenaar zijn werkzaamheden heeft moeten staken vanwege fysieke klachten, moet worden beoordeeld of sprake is van een oorzakelijk verband. Is (objectief gezien) sprake van een oorzakelijk verband tussen de klachten van de ambtenaar en zijn werk of werkomstandigheden en zo ja, in welke mate?
Uit de jurisprudentie kan worden afgeleid, dat daarbij niet de eis geldt dat sprake moet zijn van factoren die in verhouding tot het werk of de werkomstandigheden objectief bezien een abnormaal of excessief karakter dragen, zoals wel het geval is bij klachten van psychische aard.
Wanneer is sprake van beroepsziekte bij RSI?
De hierboven geschetste casus heeft betrekking op een ambtenaar met een werkweek van 21 uur. De ambtenaar verrichtte regelmatig meer dan zes uur per dag beeldschermwerk. Zij ondervond bij het beeldschermwerk hinder van lichtreflecties op haar beeldscherm doordat haar kamer twee gevels met vensters had. Ook bleken nog andere tekortkomingen van de werkplek uit een rapport van de ARBO-dienst.
Alhoewel de Raad overweegt dat RSI klachten ‘multifactorieel’ kunnen zijn, acht de Raad het aannemelijk dat de RSI-klachten in overwegende mate zijn veroorzaakt door het werk en de omstandigheden waaronder dat werk moest worden verricht. Daarbij overweegt de Raad het volgende:
- De ambtenaar verrichtte veelvuldig en langdurig beeldschermwerk op een werkplek die niet in alle opzichten optimaal was;
- De ambtenaar verrichtte thuis geen beeldschermwerk en had geen andere activiteiten die als mogelijke oorzaak zouden kunnen worden aangegeven.
- De werkgever heeft niet kunnen aangeven welke andere factoren in het onderhavige geval de klachten (mede) zouden hebben kunnen veroorzaken.
(CRvB 5 januari 2006, LJN: AU9236)
Hetzelfde type overwegingen is terug te vinden in een RSI-uitspraak van de Raad uit 2004. In die zaak acht de Raad het eveneens voldoende aannemelijk dat de ziekte hoofdzakelijk was veroorzaakt door de bij de werkgever verrichte werkzaamheden:
- de werkplek was niet optimaal ingesteld en de ambtenaar verrichtte een groot deel van de dag beeldschermwerk;
- de ambtenaar leek geen andere activiteiten te hebben gehad die RSI klachten zouden hebben kunnen veroorzaken.
(CRvB 16 december 2004, LJN: AR7795).
Conclusie en tips
In beide uitspraken wijst de Centrale Raad van Beroep op de niet optimale werkomstandigheden waaronder het beeldschermwerk moest worden verricht. In dat geval wordt het al snel aannemelijk dat de ziekte door het werk is veroorzaakt. De bewijsvoering lijkt hoofdzakelijk bij de werkgever te liggen. Om die reden is het van belang dat de werkgever niet alleen zijn zorgplicht nakomt, maar ook vastlegt wat hij in dit verband heeft gedaan. Daarbij kan gedacht worden aan werkplekonderzoeken en aanpassingen, het verspreiden van informatiebrochures en richtlijnen, besprekingen in werkoverleggen en het aanbieden van trainingen.