Vroeger leek op basis van jurisprudentie geen herplaatsingsonderzoek nodig indien de ambtenaar volledig arbeidsongeschikt was in de zin van de WAO.
In een duidelijke uitspraak heeft de Centrale Raad van Beroep anders geoordeeld: de werkgever moet in beginsel, óók bij volledige arbeidsongeschiktheid, een herplaatsingsonderzoek verrichten.
Nieuwe toetsingsnorm
In 2002 verscheen de Vijverberg Update: ’Een zieke herplaatsen, hoever gaat uw plicht?’ (nr. 2002/1). Daarin werd ingegaan op één van de voorwaarden om een ambtenaar te mogen ontslaan wegens arbeidsongeschiktheid: het moet na een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek niet mogelijk zijn gebleken hem binnen het gezagsbereik van de werkgever andere arbeid op te dragen. Uit de toen geldende jurisprudentie kon worden afgeleid dat een herplaatsingsonderzoek achterwege kon blijven indien de betrokken ambtenaar volledig arbeidsongeschikt was in de zin van de WAO, dat wil zeggen een arbeidsongeschiktheidspercentage heeft van 80-100%.
In een verrassende uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 17 juli 2003 (TAR 2004/19) wordt deze jurisprudentie onderuit gehaald. De Raad is van oordeel dat de werkgever ook een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek behoort te doen indien de ambtenaar volledig arbeidsongeschikt is in de zin van de WAO. Dit geldt echter niet onverkort. Er zijn volgens de Raad omstandigheden denkbaar waaronder een ontslag wegens arbeidsongeschiktheid zonder een herplaatsingsonderzoek rechtmatig is. Dat is bijvoorbeeld het geval als het verrichten van arbeid door een betrokkene (die volledig arbeidsongeschikt is in de zin van de WAO) vanwege zijn gezondheidstoestand louter hypothetisch is.
In de uitspraak van 17 juli 2003 was van een dergelijke gezondheidssituatie geen sprake. Conclusie: de werkgever had een herplaatsingsonderzoek moeten verrichten.
Toepassing nieuwe toetsingsnorm
In een recente uitspraak waarin de nieuwe toetsingsnorm wordt gehanteerd, komt de Raad tot een andere conclusie.
Een ambtenaar is langdurig volledig arbeidsongeschikt. Zonder een voorafgaand herplaatsingsonderzoek wordt hij ontslagen wegens arbeidsongeschiktheid. Hij vecht het ontslag aan tot bij de Centrale Raad van Beroep. De Raad stelt vast dat voorafgaand aan de ontslagdatum, de ambtenaar vanwege zijn gezondheidstoestand in het geheel niet tot arbeidsverrichting in staat was geweest: de verzekerings- en keuringsartsen hadden aangegeven dat de ambtenaar een paranoïde psychose of een paranoïde ziektebeeld had. De werkgever was daarom bevoegd ook zonder het voorgeschreven herplaatsingsonderzoek tot ontslag wegens arbeidsongeschiktheid over te gaan. (CRvB 25 februari 2004, LJN-nr. AO4631).
Uit een eerdere uitspraak van de Centrale Raad van Beroep kan een ander voorbeeld worden afgeleid van omstandigheden waaronder een herplaatsingsonderzoek achterwege kan blijven. Het ging hier om een situatie waarin de ambtenaar tijdens een langdurig arbeidsconflict psychische klachten had gekregen. In verband met een fobische reactie kon hij volgens de bedrijfsarts niet meer aan de slag bij zijn werkgever. (CRvB 21-2-2002, LJN-nr. AE0170)
Conclusie
Ook al is de betrokken ambtenaar volledig arbeidsongeschikt in de zin van de WAO, zal de werkgever niet zonder meer een herplaatsingsonderzoek achterwege kunnen laten. Om overbodige inspanningen te voorkomen, is het verstandig de bedrijfsarts te vragen of een herplaatsingsonderzoek werkelijk zinvol is. Eventueel kan de werkgever een ‘second opinion’ vragen bij de UWV USZO over de aanwezigheid van passende arbeid en over de vraag of de werkgever voldoende en geschikte reïntegratie-inspanningen heeft verricht (artikel 30 Wet SUWI).