Tweewegenleer of doorkruisingsleer

Privaatrecht of publiekrecht: doorkruisingsleer

Ter behartiging van publieke belangen zijn in wettelijke regelingen publiekrechtelijke bevoegdheden toegekend aan bestuursorganen. Daarnaast hebben overheden privaatrechtelijke bevoegdheden. Als privaatrechtelijke rechtspersonen sluiten bijvoorbeeld gemeenten huurovereenkomsten of overeenkomsten inzake aanschaf van bureaus, stoelen en computers.

De vraag is of een overheid altijd gebruik mag maken van haar privaatrechtelijke bevoegheid? Welke keus moet een overheid maken als haar publiekrechtelijke bevoegdheden ter beschikking staan, maar diezelfde doelen ook bereikt kunnen worden via de privaatrechtelijke weg?

Een voorbeeld: Een gemeente is eigenaar van een parkeerterrein en op dit parkeerterrein wordt een woonwagen gezet zonder de benodigde vergunning. De gemeente heeft nu in beginsel de keuze tussen het opstarten van een civielrechtelijke procedure omdat er inbreuk is gemaakt op haar eigendomsrecht of het opleggen van een last onder dwangsom. De vraag is of het de overheid vrij staat om de keus te maken die haar het beste uitkomt of dat er bepaalde ‘spelregels’ gelden waar de overheid zich aan heeft te houden.

Doorkruisingsleer

Allereerst moet worden nagegaan of de publiekrechtelijke regeling zelf toestaat dat het privaatrecht wordt gebruikt. In bijvoorbeeld artikel 122 Woningwet  heeft de wetgever nadrukkelijk vastgelegd dat de overheid uitsluitend publiekrechtelijke bevoegdheden tot haar beschikking heeft. Bepaalt de wet niets over het gebruik van privaatrechtelijke bevoegdheden, dan gelden de criteria van de doorkruisingsleer die de Hoge Raad in het zogenaamde Windmill-arrest heeft geformuleerd. De vraag is dan wat kan worden afgeleid uit :

1. de inhoud en strekking van de betrokken regeling; en

2. de wijze waarop en de mate waarin in het kader van die regeling de belangen van burgers zijn beschermd; en

3. de vraag of de overheid door gebruikmaking van de publiekrechtelijke regeling een vergelijkbaar resultaat kan bereiken.

Aan de hand van deze drie criteria moet worden beoordeeld of de overheid haar publiekrechtelijke bevoegdheden moet gebruiken dan wel mag kiezen om privaatrechtelijke bevoegdheden te gebruiken. Dit is vaak niet eenvoudig te bepalen.

Terug naar ons voorbeeld. Tot 2015 was de Woonwagenwet van kracht. Deze wet is komen te vervallen en is vervangen door de Woningwet. In artikel 122 van de Woningwet is bepaald dat de gemeente uitsluitend publiekrechtelijke bevoegdheden tot haar beschikking heeft. De gemeente is dan ook verplicht om een last onder dwangsom op te leggen. De gemeente mag geen privaatrechtelijke procedure starten op grond van een inbreuk op het eigendomsrecht.

Heeft u vragen over de toepassing van deze criteria? Onze advocaten en adviseurs adviseren u graag.

Advies nodig?

Bel ons: 079-3631919 of stuur een mail. Wij helpen u graag.

Ontvang ons cursusaanbod

Volg ons op social media

Gerelateerde referentieprojecten

Integraal advies bij privatisering

HRM-paragraaf en integraal advies bij privatisering

Een directie van een ministerie gaat ICT-taken aan- en uitbesteden, waarbij de werknemers over kunnen gaan naar een private werkgever. Een senior jurist van Vijverberg neemt deel aan het aanbestedingsteam en stelt de HRM-paragraaf op…
Training contractbeheer en contractenrecht

Training contractbeheer en contractenrecht

De gemeenschappelijke regeling Milieudienst IJmond wil dat een aantal voornamelijk niet-juridische medewerkers hun kennis van de basisbeginselen van het contractenrecht opfrist, verdiept en actualiseert. Ook is het de bedoeling dat de deelnemers hun praktische vaardigheden…

Ontvang onze publicaties

Volg ons op social media