Een ambtenaar krijgt ontslag wegens disfunctioneren. Herplaatsingsinspanningen door de overheidswerkgever blijven achterwege. Hoe beoordeelt de ambtenarenrechter dat? Moet de overheidswerkgever voorafgaand aan dit ontslag onderzoeken of herplaatsing in een andere functie mogelijk is? De Centrale Raad van Beroep is daarover klip en klaar (16 maart 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:1074). En welke toets geldt in het arbeidsrecht? Waarmee moet de overheidswerkgever rekening houden na de normalisering van de ambtelijke rechtspositie?
De Centrale Raad van Beroep is duidelijk over de verplichting tot herplaatsingsonderzoek: ‘het is een misvatting dat een ontslag wegens disfunctioneren nimmer mogelijk is dan na een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek’ (CRvB 7 september 2000, ECLI:NL:CRVB:2000:AA8322). De meeste overheidswerkgevers hoeven voorafgaand aan het ontslagbesluit geen aandacht te besteden aan een eventuele herplaatsing van de ambtenaar in een andere functie1.
Er kunnen zich bijzondere omstandigheden voordoen waarin de overheidswerkgever wel moet bekijken of een interne herplaatsing mogelijk is. Bijvoorbeeld wegens de lange duur van het dienstverband en/of de leeftijd van de werknemer, de cultuur binnen een organisatie of het handelen van de overheidswerkgever in vergelijkbare gevallen.
In de gemeentelijke rechtspositieregeling staat dat het ontslagbesluit wegens disfunctioneren pas wordt geëffectueerd na afloop van de verplichte re-integratiefase. De duur is afhankelijk van de lengte van het dienstverband van de werknemer (artikelen 8:6 en 10d:5 e.v. CAR/UWO). De ambtenaar die opkwam tegen zijn ontslag wegens disfunctioneren omdat de werkgever geen herplaatsingsonderzoek had uitgevoerd, vond de Raad niet aan zijn zijde. Re-integratie komt in dit geval pas ná het ontslagbesluit aan de orde (CRvB 16 maart 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:1074). Voorafgaand aan het ontslagbesluit wegens disfunctioneren hoefde de werkgever dus geen aandacht te besteden aan een eventuele herplaatsing van de werknemer in een andere functie. De vraag of ná het ontslagbesluit voldoende re-integratie inspanningen zijn verricht, kan aan de orde komen op het moment dat het ontslag wordt geëffectueerd.
Hoe beoordeelt de arbeidsrechter het onderzoek naar plaatsing in een andere passende functie?
Naast een voldoende stevig disfunctioneringsdossier, moet de werkgever aannemelijk maken dat herplaatsing van de werknemer binnen de opzegtermijn, in de eigen organisatie - eventueel na scholing - in een andere passende functie niet mogelijk is. Dat is een harde voorwaarde waaraan moet zijn voldaan voordat de rechter ontslag wegens disfunctioneren toestaat. In de uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland van 22 maart 2017 (ECLI:NL:RBNNE:2017:973) zag een werkgever - die de eerste hobbels al had genomen door de ongeschiktheid van de medewerker voor de functie aan te tonen en een aantoonbare verbeterkans te geven - zijn verzoek om ontbinding van de arbeidsovereenkomst (artikel 7:699, lid 3, onder d BW) stranden. De werkgever had zich in het kader van het herplaatsingstraject te passief opgesteld door het solliciteren van de werknemer enkel te faciliteren, oordeelde de rechtbank. Daardoor is onvoldoende gebleken dat herplaatsing van de werknemer in een andere passende functie binnen een redelijke termijn, al dan niet met behulp van scholing, niet mogelijk is.
Verschil ambtenaren- en arbeidsrecht bij ontslag wegens disfunctioneren
Bij ontslag wegens disfunctioneren is het verschil tussen het ambtenarenrecht en het arbeidsrecht in de verplichting om een herplaatsingsonderzoek uit te voeren voorafgaand aan het ontslag groot. De overheidswerkgever is daar in de regel slechts in bijzondere omstandigheden toe verplicht, terwijl de arbeidsrechter geen ontbindingsverzoek zal toewijzen als door de werkgever onvoldoende invulling is gegeven aan die onderzoeksplicht2. Van belang om te weten in geval van verbeter- en disfunctioneringstrajecten die over de datum van 1 januari 2020 heen lopen!
Kunt u advies gebruiken?
Vijverberg adviseert (overheids)werkgevers bij hun onderzoek naar de herplaatsingsmogelijkheden en beoordeelt met de werkgever de reikwijdte van het herplaatsingsonderzoek om te bepalen welke functies in aanmerking zouden komen. Ook adviseert Vijverberg over het plan van aanpak voor de herplaatsing of re-integratie. De specialisten van Vijverberg kunnen u ook bijstaan in een eventuele ontslagprocedure of onderhandeling over vertrek.
1. De cao UMC schrijft voor dat herplaatsingsonderzoek plaatsvindt voorafgaand aan het ontslagbesluit wegens disfunctioneren, zie Centrale Raad van Beroep 3 november 2016 (ECLI:NL:CRVB:2016:4195).
2. De verplichting tot herplaatsingsonderzoek geldt niet voor ontslag in de proeftijd, wegens bereiken pensioengerechtigde leeftijd, werknemers in geestelijk ambt of als het niet in de rede ligt.