Sinds 19 november 2014 is het indienen van een verzoek op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), waarbij het duidelijk is dat het de verzoeker slechts om geld te doen is, een vorm van misbruik van recht. In recente uitspraken neemt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Raad van State) tevens misbruik van recht aan als de Wob voor een ander doel wordt gebruikt dan waarvoor die wet is bedoeld of als het slechts de bedoeling is het bestuursorgaan te frustreren.
Stukken opvragen voor een andere procedure
In een uitspraak van 20 december 2017 verruimt de Raad van State de gronden om misbruik van recht aan te nemen. In deze zaak verzocht de indiener om documenten om daarmee een verkeersboete aan te vechten. De Raad van State oordeelt dat deze vraag deel uitmaakt van de procedure tegen die boete. De Wob is daarvoor niet bedoeld. Het gaat de verzoeker immers niet om openbaarmaking van de stukken aan een ieder. De Raad van State overweegt daarbij dat door algemene openbaarheid van de stukken over de verkeersboete, de privacy van degene op wie de boete betrekking heeft in het gedrang komt. Dit is eveneens een aspect op grond waarvan het gerechtvaardigd kan zijn om verstrekking van bepaalde informatie te weigeren. Daarom wordt misbruik van recht gemaakt als de Wob daarvoor toch wordt gebruikt. Dat geldt des te meer indien een dergelijk verzoek is gedaan door een rechtzoekende of een gemachtigde die blijk heeft gegeven veelvuldig procedures tegen het opleggen van een verkeersboete te hebben gevoerd (ECLI:NL:RVS:2017:3482).
Frustreren van het bestuursorgaan
Ook uit een uitspraak van de Raad van State van 21 maart 2018 blijkt dat voor het aannemen van misbruik van recht, het niet meer noodzakelijk is aan te tonen dat het de indiener alleen om geld is te doen. In deze zaak gaat het om een politieke activist die de gemeente Amsterdam met vele Wob-verzoeken, e-mails en sms-berichten bestookt. Hij wenst openbaarmaking van stukken over de samenwerking tussen de gemeente Amsterdam en Tel-Aviv. Hij geeft aan daarmee te zullen doorgaan totdat er vrede is of totdat de gemeente zich schaart achter een boycot van Israël. De Raad van State komt tot het oordeel dat het de verzoeker niet te doen is om inhoudelijke informatie, maar slechts om de gemeente te frustreren. Daarmee wordt misbruik van recht gemaakt (ECLI:NL:RVS:2018:974).
Conclusie
Met haar recente uitspraken legt de Raad van State de mogelijkheden om misbruik te kunnen maken van de Wob verder aan banden. Misbruik van recht wordt niet langer slechts aangenomen als het de verzoeker alleen maar te doen is geldsommen van de overheid te incasseren. Als het doel het verkrijgen van stukken is om daarmee een andere procedure te kunnen voeren, wordt de Wob voor een ander doel gebruikt dan waarvoor die is bedoeld. De vraag naar de relevantie van die stukken dient in die andere procedure aan de orde te komen. Is het doel van het Wob-verzoek niet gericht op het verkrijgen van inhoudelijke informatie, maar slechts om het bestuursorgaan te frustreren of onder druk te zetten, dan wordt eveneens misbruik van de Wob gemaakt. De speelruimte voor met name professionele rechtsbijstandverleners en burgers die de Wob willen gebruiken voor een ander doel dan het openbaar laten maken van overheidsinformatie, is daarmee verder ingeperkt.
Tips voor de praktijk
Wordt op grond van de Wob om stukken gevraagd waarbij het volstrekt helder is dat de verzoeker deze ook in een andere procedure kan verkrijgen en waarbij de relevantie van die stukken in die andere procedure aan de orde kan komen, wijs het verzoek dan af wegens misbruik van recht. Ook als het duidelijk is dat het de verzoeker niet om inhoudelijke informatie is te doen, maar slechts om het bestuursorgaan dwars te zitten, wijs het Wob-verzoek dan af wegens misbruik van recht.
Contact en cursussen
Heeft u vragen over de Wet openbaarheid van bestuur, bel dan met een van onze specialisten via telefoonnummer 079 - 3631919. Wilt u meer weten over dit onderwerp? Volg onze cursus Wet openbaarheid van bestuur.