Na 24 maanden ziekte kan de ambtenaar worden ontslagen, indien het na een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek niet mogelijk is gebleken hem binnen het gezagsbereik van de werkgever andere arbeid op te dragen. Over de vraag wat onder een “zorgvuldig herplaatsingsonderzoek” wordt verstaan, zijn verschillende rechterlijke uitspraken gedaan. Hieronder volgt een kort overzicht van de wijze waarop de rechter de laatste jaren het begrip “zorgvuldig herplaatsingsonderzoek” heeft geïnterpreteerd.
Hoe was het ook al weer?
Na 18 maanden onafgebroken arbeidsongeschiktheid kan de werkgever een functieongeschiktheidsadvies (FOA) aanvragen bij het UWV/USZO.
De adviserend verzekeringsarts van het UWV/USZO stelt vervolgens een medisch onderzoek in naar de vraag of sprake is van ziekte voor de functie en of te verwachten is dat betrokkene binnen een periode van zes maanden na de beoogde ontslagdatum zal herstellen. De werkgever kan tenslotte pas tot ontslag overgaan indien de adviserend verzekeringsarts heeft vastgesteld dat een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek heeft uitgewezen dat er geen reële mogelijkheden tot herplaatsing zijn. Het herplaatsingsonderzoek voorafgaande aan ontslag is de afsluitende rapportage van de activiteiten die, gedurende de periode van arbeidsongeschiktheid, gericht zijn geweest op herplaatsing.
Datering herplaatsingsonderzoek
Het herplaatsingsonderzoek dient betrekking te hebben op de periode van arbeidsongeschiktheid, die aan ontslag vooraf ging. Een verslag van (mislukte) herplaatsingsactiviteiten, dat drie jaar oud is, is onvoldoende om aan te tonen dat aan de herplaatsingsverplichting is voldaan (CRvB 16 april 1987, Tijdschrift voor Ambtenarenrecht 1987/145).
Doel herplaatsingsonderzoek
Het herplaatsingsonderzoek houdt in dat een goed en duidelijk beeld wordt verkregen van de medische beperking die de ambtenaar heeft voor het uitvoeren van zijn functie. De bedrijfsarts kan aangeven welke werkzaamheden de ambtenaar wel of niet kan verrichten.
Naast de bespreking van de situatie in het sociaal medisch team, in het bijzijn van de bedrijfsarts, dient de werkgever ook de ambtenaar zelf te betrekken bij het herplaatsingsonderzoek. De ambtenaar moet bijvoorbeeld zijn mening kunnen geven over eventuele herplaatsingsmogelijkheden (CRvB 20 april 2000, Tijdschrift voor Ambtenarenrecht 2000/77).
Zowel de werkgever als de ambtenaar moeten zich inspannen om tot herplaatsing te komen. Voor de werkgever betekent dit dat het aanmelden van de ambtenaar bij een mobiliteitsbureau, dat uitsluitend vacatures aan de ambtenaar meldt, waarop de ambtenaar vervolgens zelf moet solliciteren, niet als een ‘zorgvuldig herplaatsingsonderzoek’ kan worden aangemerkt (President CRvB 23 oktober 2000, Tijdschrift voor Ambtenarenrecht 2000/159).
Onderzoek binnen eigen gezagsbereik
Het herplaatsingsonderzoek richt zich in principe op functies binnen het gezagsbereik van de werkgever. Dit betekent dat werkgevers met een beperkte organisatieomvang, zoals kleine gemeenten, kunnen volstaan met een onderzoek binnen de eigen gemeentelijke organisatie. Het zorgvuldigheidsbeginsel verplicht de werkgever niet tot een verdergaand herplaatsingsonderzoek (CRvB 21 februari 2002, 99/5725; nog niet gepubliceerd). Voor grotere organisaties, zoals ministeries, moet ten minste binnen het eigen departement een onderzoek plaatsvinden.
Geen onderzoek indien herplaatsing onmogelijk is
In dezelfde uitspraak bepaalde de Centrale Raad van Beroep dat indien de herplaatsing binnen de organisatie door de bedrijfsarts gecontraindiceerd is, een intern herplaatsingsonderzoek achterwege kan blijven. Die situatie is nogal eens aan de orde bij situatieve arbeidsongeschiktheid waarbij terugkeer naar de eigen organisatie door de bedrijfsarts wordt uitgesloten.
Een herplaatsingsonderzoek kan ook achterwege blijven indien de ambtenaar volledig arbeidsongeschikt is in de zin van de WAO, dat wil zeggen een arbeidsongeschiktheids - percentage heeft van 80-100% (Rechtbank Arnhem 5 december 2001, Tijdschrift voor Ambtenarenrecht 2002/32). Wel zal de werkgever contact moeten blijven houden met de volledig arbeidsongeschikte ambtenaar. Het kan immers zo zijn dat in het tweede ziektejaar het arbeidsongeschiktheidspercentage afneemt. De herbeoordeling van de WAO-uitkering voorafgaand aan ontslag kan dan leiden tot een bijstelling van het arbeidsongeschiktheidspercentage. Hieruit volgt dan dat voorafgaand aan ontslag alsnog een herplaatsingsonderzoek moet worden verricht.
Conclusie
Uit de genoemde jurisprudentie kan worden afgeleid dat van de werkgever een actieve inzet in de herplaatsing van de zieke ambtenaar wordt verwacht, maar dat bij een zorgvuldig herplaatsingsonderzoek niet het onmogelijke van de werkgever wordt gevergd. Los van deinspanningen die de werkgever zich moet getroosten dient de ambtenaar ook actief aan herplaatsing mee te werken. De Wet verbetering poortwachter geeft de werkgever handvatten om de ambtenaar tot een actieve inzet te verplichten.