Door de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is een groot deel van alle ambtenaren, onder de werking van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek komen te vallen. Wat betekent dat voor de flexibele arbeidsrelaties bij de overheid?
Aanstelling voor bepaalde en onbepaalde tijd: overgang van rechtswege
Voor (het merendeel van) de ambtenaren is op het moment dat de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren in werking trad, de eenzijdige ambtelijke aanstelling vanzelf omgezet in een tweezijdige arbeidsovereenkomst volgens het Burgerlijk Wetboek. Dit heet ‘van rechtswege’. Alle individuele afspraken die tussen de overheidswerkgever en de ambtenaar waren gemaakt zijn dus van kracht gebleven.
Hoe dan ook, de overgang van rechtswege geldt zowel voor een vast als tijdelijk dienstverband:
- Een medewerker die op het moment van inwerkingtreding een aanstelling voor onbepaalde tijd had, kreeg automatisch een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.
- Een medewerker die op het moment van overgang een aanstelling voor bepaalde tijd had, kreeg een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd en voor de resterende duur die was afgesproken.
Aanbod arbeidsovereenkomst nieuw personeel
Sinds inwerkingtreding van de wet krijgt het personeel dat gaat werken voor de overheid niet meer een aanstellingsbesluit van de overheidswerkgever om bepaalde werkzaamheden te verrichten, maar wel het aanbod te komen werken in de vorm van een arbeidsovereenkomst tussen overheidswerkgever en overheidswerknemer. Zijn zij het over dat aanbod eens, dan zetten beide partijen een handtekening onder de arbeidsovereenkomst.
Aanstellingsgronden
In het verleden stond in een aanstellingsbesluit vaak de reden vermeld waarom voor een aanstelling voor bepaalde tijd gekozen werd. Soms was het zelfs verplicht op grond van de geldende rechtspositie de reden te vermelden in het besluit. Nu kunnen werkgever en werknemer in de arbeidsovereenkomst afspreken dat iemand een contract krijgt voor een bepaald project, voor een beperkte duur. Die arbeidsovereenkomst eindigt dan volgens de regels van de Wet werk en zekerheid na afloop van die werkzaamheden. De overheidswerkgever moet dan wel de regels die volgens de Wet werk en zekerheid gelden (bijvoorbeeld het aanzeggen van het eindigen of verlengen van de arbeidsovereenkomst) in acht nemen.
Proeftijd
De aanstelling bij wijze van proef, die op grond van sommige rechtspositieregelingen 24 maanden kon duren, is komen te vervallen. Daarvoor is in de plaats gekomen de mogelijkheid een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd aan te gaan. In die arbeidsovereenkomst kan een proeftijdbeding worden opgenomen, zoals staat in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Let op: bij een arbeidsovereenkomst korter dan zes maanden is geen proeftijd mogelijk.
Andere flexibele arbeidsrelaties
Ten aanzien van andere flexibele arbeidsrelaties voor de overheid heeft de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren geen gevolgen gehad. De overheidswerkgever die tijdelijk iemand zoekt voor een project of ter vervanging van een zieke medewerker, van wie na afloop van dat tijdelijke werk eenvoudig afscheid genomen kan worden kan dat nu natuurlijk ook op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Het aantal opeenvolgende tijdelijke arbeidsovereenkomsten en de tijd waarbinnen de tijdelijke arbeidsovereenkomsten maximaal mogen worden aangegaan is beperkt zoals dat ook gold bij ambtenaren met een aanstelling voor bepaalde tijd. Maar voor het inzetten van uitzendkrachten, gedetacheerden, payrollmedewerkers en zzp’ers zijn dezelfde regels blijven gelden, zoals die in het ambtenarenrecht golden. Wel zijn er in het arbeidsrecht enkele bijzondere regels voor oproepkrachten (artikel 7:628a BW). Zo heeft een oproepkracht recht op drie uur loon, ook als hij minder dan drie uur heeft gewerkt, moet de oproepkracht tijdig worden opgeroepen en afgezegd en moet de werkgever steeds na een jaar een vaste urenomvang aanbieden. Over sommige van deze verplichtingen kunnen in de cao andere afspraken worden gemaakt, zoals in de cao Gemeenten is gebeurd.
Voor het inschakelen van zzp’ers gelden de eisen van de Wet DBA onverkort.
