Rechtbank Gelderland: DigiD mag geen drempel zijn bij Woo-verzoek

Mogen overheden burgers verplichten om met DigiD in te loggen bij het indienen van een verzoek op grond van de Wet open overheid (hierna: Woo)? Die vraag lag op 19 augustus 2025 voor bij de rechtbank Gelderland. Het antwoord is duidelijk: dat mag niet. Ook het verplicht invullen van voorafgaande vragen voordat een Woo-verzoek kan worden ingediend, gaat volgens de rechter te ver. Het uitgangspunt is duidelijk: dergelijke drempels zijn in strijd met de vormvrije aard van de Woo.

Wat speelde er?

Een inwoner dient per e-mail een Woo-verzoek in bij de gemeente Apeldoorn. Het college weigert het verzoek in behandeling te nemen, omdat voor het indienen van een Woo-verzoek de digitale weg per e-mail niet was opengesteld. Indienen kon alleen per post of via een digitaal formulier mét DigiD. De rechtbank maakt korte metten met deze redenering: het is niet proportioneel om bij het openstellen van elektronische informatieverzoeken voor te schrijven dat met DigiD moet worden ingelogd.

De kern: de Woo is vormvrij

Artikel 4.1, tweede lid, van de Woo bepaalt dat een verzoek tot informatie op grond van de Woo mondeling of schriftelijk kan worden gedaan en ook elektronisch kan worden verzonden op de door het bestuursorgaan aangegeven wijze. Overheden mogen geen onnodige drempels opwerpen bij de wijze van indienen van een elektronisch informatieverzoek. Een DigiD-drempel is zo’n drempel. 

Oók gestelde voorvragen kunnen een onnodige drempel vormen bij het indienen van een Woo-verzoek volgens de rechtbank Gelderland. Zulke voorvragen kunnen behulpzaam zijn bij het snel en goed afhandelen van een Woo-verzoek, maar de gemeente mag de indiener nooit verplichten om deze voorvragen te beantwoorden. Waar de grens precies ligt tussen ‘behulpzaam’ en ‘belemmerend’, zal de praktijk moeten uitwijzen.

Gevolgen voor de overheidspraktijk

Overheidsinstanties moeten burgers altijd de mogelijkheid bieden een Woo-verzoek in te dienen zonder DigiD, bijvoorbeeld via e mail of een webformulier zonder inlog. Zet eventuele voorvragen daarnaast expliciet neer als hulpmiddel en niet als vereiste; de ontvangst of ontvankelijkheid van een Woo-verzoek mag niet afhangen van het al dan niet invullen van de voorvragen. Controleer bovendien webteksten, formulieren en interne werkinstructies: sluiten die aan bij de vormvrijheid van de Woo? 

Overheidsinformatie opvragen is een basisrecht. Dat moet eenvoudig, toegankelijk en zonder onnodige barrières kunnen. Deze uitspraak onderstreept de richting nog eens: drempels moeten worden verlaagd, niet verhoogd.

Hulp nodig?

Wilt u uw Woo-proces, formulieren of werkinstructies toetsen en waar nodig aanpassen? We denken graag mee en helpen u snel naar een toegankelijke, Woo-proof werkwijze die werkt voor burgers én voor uw organisatie. Vragen of advies nodig? Bel (079 - 3631919) of mail ons.