Op 10 april 2024 heeft Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) de Tweede Kamer een brief gestuurd waarin zij scenario’s schetst om te komen tot vereenvoudiging van het huidige verlofstelsel. In dit nieuwsbericht staan wij stil bij de aanleiding voor de gewenste vereenvoudiging en de voorstellen die de minister in dit kader doet.
We kennen in Nederland al jaren verschillende verlofvormen die de werknemer kan inzetten om te zorgen voor een goede verhouding tussen het werk en de privésituatie. Al met al bestaat er een tiental verlofvormen waarmee onder meer kan worden voorzien in de zorg voor kinderen of andere naasten. Het is mooi dat deze verlofvormen beschikbaar zijn. Alleen weet lang niet iedere werknemer dat hij van deze verlofvormen gebruik kan maken. De reden is dat het verlofstelsel door de jaren heen steeds complexer en onoverzichtelijker is geworden.
Het kabinet stelt daarom voor de verschillende regelingen terug te brengen tot drie verlofsoorten. Te weten:
- de zorg voor kinderen
- de zorg voor naasten
- persoonlijke situaties.
Doel van deze indeling is een versimpeling van het verlofstelsel, zodat het eenvoudiger, begrijpelijker en toegankelijker wordt, aldus Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid).
Kort toegelicht komen de drie verlofvormen op het volgende neer:
Verlofsoort 1: zorg voor kinderen
Het gaat hier om verlofregelingen die de werknemer kan inzetten rond de geboorte van en zorg voor jonge kinderen, bij adoptie en bij pleegzorg. Hieronder vallen het huidige zwangerschaps- en bevallingsverlof, het (aanvullend) geboorteverlof, het adoptie- en pleegzorgverlof en het (betaald) ouderschapsverlof. Het doel van dit verlof is onder meer het stimuleren van een gelijkwaardige verdeling van zorgtaken tussen partners en economische zelfstandigheid van ouders. Binnen deze verlofsoort zijn meerdere scenario’s uitgewerkt waarbij regelingen worden geïntegreerd, uitgebreid of verkort.
Verlofsoort 2: zorg voor naasten
Bij deze verlofsoort horen het huidige kort- en langdurend zorgverlof, dat bijvoorbeeld kan worden ingezet om tijdelijk mantelzorg te verlenen. Steeds meer werkenden krijgen hiermee te maken en de verwachting is dat dit de komende jaren verder zal toenemen als gevolg van de vergrijzing en het gegeven dat we allemaal langer doorwerken. Met het oog daarop zijn twee scenario’s uitgewerkt: een scenario waarin de twee bestaande verlofregelingen worden geïntegreerd en een uitgebreidere variant.
Verlofsoort 3: persoonlijke situaties
Uit het huidige verlofstelsel valt het calamiteiten- en kortverzuimverlof onder ‘persoonlijke situaties’. Dit verlof is van korte duur en onder andere op te nemen als een werknemer door onvoorziene of zeer bijzondere omstandigheden niet kan werken. Denk bijvoorbeeld aan het overlijden van een naaste, calamiteiten thuis en het begeleiden van een naaste bij bezoek aan een arts. Het gaat hier om maatwerk, waarover werkgevers en werknemers afspraken maken als het moment zich voordoet. Eventuele nieuwe verlofregelingen die eveneens maatwerk vergen en draaien om persoonlijke situaties kunnen aan deze verlofsoort worden toegevoegd. Voorbeelden van eventuele nieuwe verlofsoorten zijn rouwverlof, transitieverlof of verlof wegens huiselijk geweld.
Hoe verder?
Of de voorstellen (in deze vorm) worden ingevoerd is nog maar de vraag. De minister sluit haar brief af met de opmerking dat gezien mogelijke (financiële) impact, maar ook met het oog op de maatschappelijke baten, het aan een volgend kabinet is om het proces van vereenvoudiging, in goed overleg met de Kamer en rekening houdend met het advies van de SER, verder voort te zetten.
Kortom, we moeten nog (even) geduld hebben.