In het overleg tussen het Veiligheidsberaad en de minister van Justitie en Veiligheid van 23 januari 2023 is gesproken over het implementatieplan voor de eerste bouwsteen vrijwillige brandweer. Het betreft de bouwsteen ‘Verplichte beschikbaarheid’. Hiermee wordt bedoeld dat de beroepsmedewerkers op basis van een rooster of een piket verplicht beschikbaar moet zijn, terwijl de vrijwilliger nooit een verplichting heeft om een taak uit te voeren of beschikbaar te zijn. Met de bouwstenen wordt gewerkt aan het fundamenteel onderscheid maken tussen vrijwilligers en beroepsmedewerkers bij de brandweer.
Het Veiligheidsberaad en de minister hebben besloten alleen deze bouwsteen uit te werken en voor de andere drie bouwstenen nog niet over te gaan tot implementatie. Deze andere bouwstenen zijn ‘Aantal repressieve taken’, ‘Type taken’ en ‘Vakbekwaam worden en blijven’. Deze bouwstenen houden onder meer in dat beroepsmedewerkers meer repressieve taken uitvoeren dan een vrijwilliger, dat een beroepsmedewerker ook koude taken kan uitvoeren in het kader van bredere maatschappelijke inzet en dat de beroepsmedewerker een langere opleiding moet volgen dan de vrijwilliger.
De eerste bouwsteen is nu uitgewerkt in een implementatieplan en geeft een uitwerking van de stappen die moeten worden gezet om duidelijker onderscheid te maken in het verplichtend karakter van de werkzaamheden die beroepsmedewerkers en vrijwilligers moeten vervullen. Dit ziet voornamelijk op kazernering en consignatie. In de toekomst zal een vrijwilliger nooit meer structureel kunnen worden gekazerneerd en geconsigneerd. Voor daadwerkelijke implementatie moet wel de arbeidstijdenwetgeving worden aangepast en moeten financiële middelen beschikbaar komen.
Het implementatieplan is een belangrijke markering in het traject om de vrijwilligheid bij de brandweer te behouden, maar wel binnen de wettelijke kaders te blijven. In de komende maanden zal overleg plaatsvinden met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de wetgeving en zal worden gewerkt aan het beschikbaar stellen van de benodigde financiën. Een volgend overleg tussen het Veiligheidsberaad en de minister van Justitie en Veiligheid staat gepland in april 2023.