De Tweede Kamer is druk bezig met het implementeren van de EU-klokkenluidersrichtlijn (Richtlijn 2019/1937). Daarom is de Afdeling advisering van de Raad van State gevraagd een advies te geven over de tweede nota van wijziging. Op 17 oktober 2022 heeft de Afdeling advisering haar tweede ‘voorlichting’ uitgebracht.
De Afdeling advisering van de Raad van State (hierna: de Afdeling) adviseerde in maart 2021 voor het eerst over het wetsvoorstel, dat moet zorgen voor implementatie van de Klokkenluidersrichtlijn. De Afdeling maakte destijds opmerkingen over de implicaties van het intern melden, de uitvoerbaarheid van het wettelijk stelsel en uitbreiding van bevoegde instanties. In haar tweede advies gaat de Afdeling in op het uitbreiden van het begrip ‘misstand’, een nieuwe taak voor het Huis voor Klokkenluiders, anoniem melden en verduidelijking van het begrip ‘benadeling’.
Definitie ‘misstand’
In de nota van wijziging wordt geen onderscheid gemaakt tussen het melden van een misstand en het melden van een inbreuk op het Unierecht. Daarnaast is de reikwijdte van het begrip misstand uitgebreid tot schending van interne regels van een werkgever. Volgens de Afdeling kan het begrip ‘interne regels’ ruim worden opgevat en heeft de wetgever dit niet verder beperkt dan dat het maatschappelijk belang in het geding dient te zijn. De Afdeling adviseert de uitbreiding naar interne regels daarom te beperken tot concrete voorschriften met een wettelijke basis.
Nieuwe taak Huis voor Klokkenluiders
De wetgever geeft het Huis voor Klokkenluiders een nieuwe taak, namelijk om ‘kennis te bevorderen met het oog op voorkomen van misstanden in een werkgerelateerde context’. De wetgever ziet het Huis voor Klokkenluiders als ‘breed kennisinstituut’. Volgens de Afdeling moet het Huis voor Klokkenluiders zich niet primair richten op het voorkomen van misstanden als zodanig maar op het voorkomen dat werknemers zich genoodzaakt voelen om als klokkenluiders naar buiten te treden.
Anoniem melden
De nota van wijziging regelt de mogelijkheid anoniem een verzoek tot onderzoek in te dienen bij het Huis voor Klokkenluiders. De Afdeling mist hierin het onderscheid tussen onderzoek naar misstanden en onderzoek naar bejegening van de melder. Nu het merendeel van de onderzoeken bejegeningskwesties zijn, is het voor de Afdeling moeilijk voorstelbaar dat deze onderzoeken met voldoende diepgang kunnen worden verricht zonder te weten wie de melder is. De Afdeling stelt daarom voor het anoniem melden te beperken tot het onderzoeken van een misstand.
Benadeling
In de nota van wijziging is een niet-limitatieve opsomming van voorbeelden van ‘benadeling’ gegeven. De richtlijn bevat echter meer voorbeelden dan de nota van wijziging, waardoor de Afdeling zich afvraagt waarom bepaalde vormen van benadeling niet in het wetsvoorstel zijn overgenomen. De Afdeling stelt dan ook voor na te gaan of de richtlijn op dit punt wel juist is geïmplementeerd.
Vervolg
Nu de Afdeling advisering van de Raad van State haar advies op de nota van wijziging heeft gegeven, kan de behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer worden vervolgd. Vijverberg Advocaten & Adviseurs houdt de ontwikkelingen op dit onderwerp nauwlettend in de gaten. Mocht u nu al vragen hebben, dan kunt u contact met ons opnemen via 079 - 3631919.