Sinds de coronacrisis is een groot deel van werkend Nederland bekend met het begrip thuiswerken. Veel werknemers ervaren daar de voordelen van en blijven, in ieder geval een deel van de week, thuiswerken. Voor werkgevers is het dan wel van belang dat er ook daadwerkelijk gewerkt wordt. Een Amerikaans IT-bedrijf met een thuiswerkende, Nederlandse werknemer ging daarin echter wel heel ver en eiste van hem dat hij negen uur per dag zijn scherm zou delen en webcam aan zou zetten.
Wat was er aan de hand?
Een Amerikaans IT-bedrijf met een vestiging in Nederland had een werknemer in dienst die alleen vanuit huis werkte. In augustus 2022 ontving de werknemer bericht dat hij met onmiddellijke ingang deel moest nemen aan het ‘Corrective Action Program – Virtual Classroom’. Dat betekende dat hij de hele werkdag moest zijn ingelogd, zijn scherm moest delen en zijn camera aan moest laten staan. De werknemer liet zijn werkgever weten zich niet prettig te voelen bij het monitoren via camera. Hij vond dit een inbreuk op zijn privacy. De werkgever kan de activiteit op zijn laptop al monitoren en hij deelde ook zijn scherm. Na wat correspondentie hierover ontving werknemer het volgende bericht: ’Your employment is hereby terminated. Reason: Refusal to work; Insubordination’.
De werknemer liet het hier niet bij zitten en stapte naar de rechter. In eerste instantie verzocht hij vernietiging van het ontslag op staande voet, maar bij nader inzien berustte hij daarin en verzocht hij onder andere om toekenning van een billijke vergoeding, transitievergoeding, gefixeerde schadevergoeding, achterstallig loon en vernietiging van het concurrentiebeding. Kortgezegd voerde de werknemer aan dat geen sprake was van een dringende reden die het ontslag op staande voet rechtvaardigt. De ontslagbrief is onvoldoende concreet, aldus de werknemer. Het lijkt te gaan om zijn weigering de camera de hele dag aan te zetten. Dat is buitenproportioneel en in Nederland niet toegestaan. Hij werd al op output gecontroleerd door de software op zijn laptop en er was geen sprake van werkweigering.
Wat vond de rechter?
De werkgever is niet ter zitting verschenen en heeft geen verweer gevoerd. De rechter kende het door de werknemer verzochte achterstallige loon toe. De rechtbank overwoog dat aan een verklaring die door de werknemer is ondertekend, waarin kortgezegd staat dat de overeenkomst op elk moment eenzijdig en zonder tussenkomst van de rechter kan worden beëindigd, geen betekenis toekomt. Zo’n verklaring is namelijk in strijd met het Nederlandse arbeidsrecht.
Voor wat betreft de billijke vergoeding overwoog de rechter dat aan de ernstige verwijtbaarheid aan de zijde van de werkgever, invulling gegeven is als de werkgever de voor een rechtsgeldig ontslag geldende voorschriften niet heeft nageleefd en in strijd met 7:671 BW heeft opgezegd. Volgens de kantonrechter is het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig. De werknemer heeft de reden voor het ontslag namelijk niet voldoende duidelijk aan de werknemer kenbaar gemaakt. Voor zover dat niet genoeg zou zijn om het ontslag als niet rechtsgeldig te beoordelen, overweegt de kantonrechter nog dat van werkweigering niet gebleken is. Dit kan dus geen dringende reden zijn voor het ontslag op staande voet. Van het weigeren te voldoen aan een redelijk bevel of opdracht is ook geen sprake. Nu geen sprake was van een gerechtvaardigde grond om de werknemer de instructie te geven de camera aan te laten staan, is deze instructie in strijd is met het recht van werknemer op respect voor zijn privéleven.
De door werknemer gevorderde billijke vergoeding wordt toegewezen, net als de transitievergoeding en gefixeerde schadevergoeding. Aan het concurrentiebeding kan de werkgever al geen rechten ontlenen omdat de arbeidsovereenkomst is geëindigd als gevolg van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever. Zekerheidshalve vernietigt de kantonrechter het beding toch.
Kortom: vertrouwen is goed, controle is beter, maar overdrijf niet!