Tijdelijke wet maatregelen covid-19
Op 27 oktober 2020 is de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 door de Eerste Kamer aangenomen. De Tijdelijke wet is per 1 december 2020 in werking getreden. Met de Tijdelijke wet wordt de structuur van aanwijzingen en noodverordeningen voor de covid-19 maatregelen verlaten. De Tijdelijke wet voegt een nieuw hoofdstuk toe aan de Wet publieke gezondheid (Wpg). In het nieuwe hoofdstuk wordt een wettelijke grondslag opgenomen voor aanvullende maatregelen die nodig zijn ter bestrijding van de corona-epidemie. De coronamaatregelen zelf worden in ministeriële regelingen neergelegd.
Bevoegdheden op decentraal niveau
Bevoegdheden op decentraal niveau komen in beginsel bij de burgemeester te liggen. De Tijdelijke wet geeft de burgemeester aanvullende bevoegdheden die zien op:
- de verlening van ontheffingen van nationale coronamaatregelen in bijzondere gevallen (lokaal maatwerk);
- de handhaving van coronamaatregelen door middel van aanwijzingen, bevelen en lasten onder bestuursdwang of dwangsom; en
- het aanwijzen van plaatsen waar regels uit de ministeriële regeling gelden (dit moet nog geregeld worden in een ministeriële regeling).
Verlenen ontheffing
De burgemeester is bevoegd in bijzondere gevallen van een aantal coronamaatregelen uit ministeriële regelingen ontheffing te verlenen. In de Tijdelijke wet staat om welke maatregelen dat gaat, onder welke omstandigheden de burgemeester ontheffingen mag verlenen, aan welke voorwaarden moet worden getoetst en eisen waar de besluitvorming aan moet voldoen. De burgemeester is bijvoorbeeld bevoegd ontheffing te verlenen van de regels over groepsvorming, evenementen en openstelling van publieke plaatsen.
Handhaving
Van oudsher beschikt de burgemeester over bevoegdheden om op te treden tegen (dreigende) overtredingen van de openbare orde en veiligheid. Die bevoegdheden heeft de burgemeester op grond van de Gemeentewet. De Tijdelijke wet kent de burgemeester ook (aanvullende) bevoegdheden toe, waar hij bij een (dreigende) overtreding van de coronamaatregelen gebruik van kan maken. Het ligt voor de hand dat de burgemeester in dat geval eerst van die bevoegdheden gebruikmaakt. Daarnaast is het denkbaar dat de burgemeester ook gebruik wil maken van zijn bevoegdheden uit de Gemeentewet. Zo kan hij op grond van artikel 174, tweede lid, van de Gemeentewet bevelen geven ten aanzien van publieke plaatsen. Het gebruik van die bevoegdheid ligt voor de hand indien er een bevel gegeven moet worden aan anderen dan de verantwoordelijke persoon voor de publieke plaats. Dat is een bevoegdheid die niet in de Tijdelijke wet is geregeld.
Welke maatregelen de burgemeester kan nemen hangt af van het type plaats. De Tijdelijke wet maakt onderscheid in publieke plaatsen, openbare plaatsen en besloten plaatsen.
Een ‘publieke plaats’ is een voor het publieke openstaand gebouw en bijbehorend erf (bijvoorbeeld musea, winkels, restaurants en theaters), een ‘openbare plaats’ is een plaats waaraan een openbaar karakter is gegeven en waar in beginsel een ieder vrij is om te komen (bijvoorbeeld openbare plantsoenen en parken en overdekte passages van winkelcentra) en een ‘besloten plaats’ is een plaats die niet openbaar of publiek is (bijvoorbeeld kantoorgebouwen en onderwijsinstellingen).
Rol gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders
Ook de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders worden betrokken bij het door de burgemeester gevoerde bestuur. Verantwoording over de toepassing van de coronamaatregelen vindt plaats in de reguliere verhoudingen, waarbij de burgemeester verantwoording aflegt aan de gemeenteraad.
Uitgangspunt van de Tijdelijke wet is dat de bevoegdheden uit die wet vooral op lokaal niveau (door de burgemeester) worden uitgeoefend. De voorzitter van de veiligheidsregio behoudt wel zijn coördinerende rol op basis van de Wet veiligheidsregio’s. Ook kan hij door de minister bij uitsluiting bevoegd worden gemaakt om een bepaalde bevoegdheid uit te oefenen. De voorzitter is in dat geval ook verantwoording schuldig aan de betrokken gemeenteraden, door middel van het uitbrengen van een verslag en het beantwoorden van vragen van de raden.
Vragen over de Tijdelijke wet maatregelen covid-19?
De advocaten en adviseurs van Vijverberg kunnen u adviseren over de bevoegdheden die burgemeester heeft op grond van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19. Zij kunnen u helpen bij het beoordelen of een ontheffing mag worden verleend of antwoord geven op de vraag welke handhavingsmiddelen ter beschikking staan. Ook zijn onze advocaten en adviseurs uitstekend in staat met u mee te denken over de vraag welk middel het meest effectief is.