Staatssteun

De Europese regels rondom staatssteun leggen beperkingen op aan de handelingsvrijheid van decentrale overheden. Elke interactie met een onderneming, van subsidieverlening tot grondtransactie, vereist een kritische blik. Staatssteun is niet per se verboden, maar moet wel zorgvuldig worden beoordeeld. Door in een vroeg stadium de juridische eisen te analyseren, voorkomt u vertraging en juridische procedures. U zorgt ervoor dat uw besluiten en overeenkomsten rechtsgeldig zijn en blijven. Een overeenkomst in strijd met de staatssteunregels leidt immers in beginsel tot nietigheid van de afspraken.

Systematiek van het staatssteunrecht

De regels voor staatssteun (artikel 107 en 108 VWEU) bepalen dat overheidssteun aan ondernemingen in beginsel verboden is, tenzij goedgekeurd door de Europese Commissie. De cruciale vraag is dan: wanneer is sprake van een 'steunmaatregel'? Artikel 107 VWEU definieert dit aan de hand van vijf cumulatieve voorwaarden. Een maatregel is staatssteun als deze:

• met staatsmiddelen wordt gefinancierd;
• een voordeel verschaft aan een onderneming;
• selectief is en niet voor iedereen geldt;
• de concurrentie (dreigt te) vervalsen;
• de handel tussen lidstaten ongunstig beïnvloedt.

Het correct doorlopen van deze voorwaarden is essentieel om juridische en financiële risico's te vermijden. Een verkeerde inschatting kan leiden tot terugvordering van de steun, inclusief rente.

Uitzonderingen en vrijstellingen

Wordt voldaan aan de vijf criteria voor staatssteun? Dan moet de maatregel in principe aangemeld worden bij de Europese Commissie. Gelukkig biedt het Europees recht diverse uitzonderingen en vrijstellingen. Hiermee kunt u staatssteun direct verlenen, zonder een tijdrovend goedkeuringstraject bij de Europese Commissie te doorlopen. De sleutel tot succes is het kiezen van de juiste uitzondering of vrijstelling voor uw specifieke situatie. Afhankelijk van de aard, de omvang en de sector van de steun, kunt u gebruikmaken van een van de volgende instrumenten:

• De-minimissteun: voor kleine steunbedragen is er een drempel waarbinnen steun zonder meer is toegestaan. Ideaal voor veelvoorkomende, beperkte steunverlening.
• De Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV): de belangrijkste en meest gebruikte vrijstelling. Deze dekt een breed scala aan steuncategorieën, zoals steun voor Research & Development, milieubescherming, regionale ontwikkeling en kleine- en middelgrote ondernemingen (kmo’s).
• Specifieke sectorvrijstellingen: voor de landbouw- en visserijsectoren gelden eigen, aparte vrijstellingsverordeningen.
• Het DAEB-vrijstellingsbesluit: een specifieke regeling voor compensatie voor Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB) die niet aan de strenge Altmark-criteria voldoen.

Vragen uit de praktijk

• Moeten we een transactie toetsen op marktconformiteit, en hoe onderbouwen we die?
• Is onze regeling of overeenkomst selectief, en ontstaat daarmee een “voordeel” voor een onderneming?
• Is een stichting of vereniging ook een onderneming?
• Kunnen we volstaan met het verlenen onder de de-minimisregeling?
• Kunnen we  steun onder de de-minimisverordening en de AGVV cumuleren?
• Valt onze maatregel onder de AGVV?
• Is een DAEB-constructie geschikt, voldoen we aan Altmark of moeten we het DAEB besluit toepassen?
• Hoe verhouden staatssteun en aanbesteding zich in onze casus (subsidie vs inkoop)?
• Hoe voorkomen we onrechtmatige steun en schending van de standstill-bepaling?
• Hoe beoordelen we steun bij garanties, laagrentende leningen of grondverkoop?
• Welke route is het snelst en meest zeker: geen steun, de-minimissteun, AGVV, DAEB of melding bij de Europese Commissie?

Advies en hulp staatssteunrecht 

Het kiezen van een juridisch juiste route – van MEO‑toets tot DAEB‑inrichting en AGVV‑toepassing – vraagt specialistische kennis. Onze advocaten en adviseurs begeleiden u van quickscan tot melding bij de Europese Commissie, inclusief besluitvorming, contractering en publicatie. Of het nu gaat om een subsidie, garantie, grondverkoop of een laagrentende lening: wij zorgen voor zekerheid en voortgang. Bel 079 ‑ 3631919 of mail ons.